De Nederlandse bouw- en infrasector staat voor een grote transformatie. Duurzaamheidstrends veranderen niet alleen hoe we bouwen, maar ook hoe we samenwerken, aanbesteden en projecten uitvoeren. Voor infra-professionals betekent dit nieuwe kansen om innovatieve projecten te realiseren, maar ook uitdagingen in het navigeren van veranderende regelgeving en samenwerkingsvormen. Deze zeven trends laten zien waar de sector naartoe beweegt en hoe je als professional hierop kunt inspelen.
1. Circulaire bouw wordt de nieuwe standaard
De tijd van bouwen, gebruiken en afbreken is definitief voorbij. Circulaire bouw draait om het hergebruiken van materialen en het ontwerpen voor demontage. Dit betekent dat je al in de ontwerpfase nadenkt over wat er met een gebouw gebeurt aan het einde van de levensduur.
In de praktijk zie je steeds vaker projecten waar betonpuin wordt hergebruikt als fundering, of waar stalen constructies worden ontworpen voor eenvoudige demontage. Dit vraagt om een andere manier van specificeren in bestekken. Je moet niet alleen denken aan de technische prestaties tijdens gebruik, maar ook aan de mogelijkheden voor hergebruik later.
Voor projectmanagers betekent dit dat je vroeg in het proces moet samenwerken met leveranciers en afvalverwerkers. Het gaat niet meer om de laagste prijs per kubieke meter beton, maar om de totale levenscycluskosten en milieu-impact. Bij EMVI-aanbestedingen krijgen circulaire oplossingen steeds meer gewicht in de beoordeling.
2. Energieneutrale en energiepositieve gebouwen
Gebouwen die meer energie opwekken dan ze verbruiken zijn geen science fiction meer. Energiepositieve gebouwen combineren slimme isolatie, warmtepompen, zonnepanelen en soms zelfs kleine windmolens tot een geïntegreerd systeem.
Het ontwerpen van zulke gebouwen vraagt om intensieve samenwerking tussen architecten, installateurs en energieadviseurs. Traditionele bestekken zijn hier vaak niet geschikt voor omdat je werkt met geïntegreerde systemen in plaats van losse onderdelen. Veel projecten kiezen daarom voor bouwteamsamenwerkingen waar alle partijen samen het ontwerp optimaliseren.
De technische uitdaging zit niet alleen in de energiesystemen zelf, maar ook in de slimme regelsystemen die vraag en aanbod van energie op elkaar afstemmen. Denk aan laadpalen voor elektrische auto’s die alleen laden wanneer er veel zonne-energie beschikbaar is, of warmtepompen die voorverwarmen wanneer de stroomprijzen laag zijn.
3. Biobased materialen winnen terrein
Hout, hennep, vlas en zelfs mycelium (schimmelwortels) vinden hun weg naar de bouwplaats. Deze natuurlijke materialen hebben een veel lagere CO2-voetafdruk dan traditionele bouwmaterialen en zijn vaak volledig hernieuwbaar.
Werken met biobased materialen vraagt wel om andere expertise. Hout heeft andere vochtgevoeligheid dan beton, en hennepvezels hebben andere verwerkingseigenschappen dan glaswol. Dit betekent dat je als projectleider moet investeren in kennis en trainingen van je team.
In aanbestedingen zie je steeds vaker eisen over het percentage biobased materialen. Sommige opdrachtgevers hanteren een minimum percentage, anderen geven extra punten in de EMVI-beoordeling voor het gebruik van natuurlijke materialen. Het is belangrijk om vroeg in het project te bepalen welke biobased oplossingen technisch en economisch haalbaar zijn.
4. Digitalisering voor duurzame bouwprocessen
BIM (Building Information Modeling) evolueert van een tekengereedschap naar een platform voor duurzaamheidsoptimalisatie. Je kunt nu al in de ontwerpfase berekenen hoeveel materiaal je nodig hebt, welke CO2-impact verschillende keuzes hebben en hoe je afval kunt minimaliseren.
IoT-sensoren op de bouwplaats meten in real-time het energieverbruik van machines, de kwaliteit van beton tijdens het uitharden en zelfs de luchtkwaliteit. Deze data helpt je om processen te optimaliseren en problemen te voorkomen in plaats van achteraf op te lossen.
Voor infra-professionals betekent dit dat digitale vaardigheden steeds belangrijker worden. Je hoeft geen programmeur te worden, maar wel te begrijpen hoe je data kunt gebruiken om betere beslissingen te nemen. In bouwteamsamenwerkingen delen alle partijen vaak hun BIM-modellen en data, wat vraagt om duidelijke afspraken over eigendom en gebruik van informatie.
5. Wat betekent de BENG-wetgeving voor jouw projecten?
De BENG-eisen (Bijna Energie Neutrale Gebouwen) zijn geen toekomstmuziek meer, maar harde realiteit. Vanaf 2021 moeten alle nieuwe gebouwen voldoen aan strenge eisen voor energiegebruik, hernieuwbare energie en isolatie.
BENG werkt met drie indicatoren: de energiebehoefte voor verwarming en koeling, het primaire fossiele energiegebruik, en het aandeel hernieuwbare energie. Voor elk gebouwtype gelden specifieke grenswaarden. Dit betekent dat je niet meer kunt volstaan met het minimaal voldoen aan het Bouwbesluit, maar echt moet optimaliseren.
In de praktijk zorgt BENG ervoor dat integrale samenwerking tussen ontwerpers en installateurs nog belangrijker wordt. Je kunt niet meer eerst het gebouw ontwerpen en dan kijken welke installaties erin passen. De gebouwschil en de installaties moeten als één systeem worden geoptimaliseerd om aan de BENG-eisen te voldoen.
6. Modulaire en demontabele bouwsystemen
Gebouwen die je kunt uitbreiden, inkrimpen of zelfs verplaatsen bieden enorme flexibiliteit voor gebruikers. Modulaire bouw gebruikt gestandaardiseerde elementen die je op verschillende manieren kunt combineren, terwijl demontabele systemen zijn ontworpen om later eenvoudig uit elkaar te halen.
Deze bouwmethoden passen perfect bij de circulaire economie omdat materialen hun waarde behouden. Een modulair kantoorgebouw kan bijvoorbeeld worden omgebouwd tot woningen, of modules kunnen worden hergebruikt in een ander project. Dit vraagt wel om andere contractvormen en financieringsmodellen.
Voor projectmanagers betekent modulair bouwen vaak kortere bouwtijden en meer voorspelbare kosten. De modules worden in een fabriek geproduceerd onder gecontroleerde omstandigheden, wat de kwaliteit ten goede komt. Op de bouwplaats hoef je alleen nog maar te monteren en aansluiten.
7. Samenwerking in de duurzame bouwketen
Duurzame bouwprojecten lukken alleen met intensieve samenwerking tussen alle betrokkenen. Opdrachtgevers, aannemers, leveranciers, adviseurs en eindgebruikers moeten allemaal dezelfde duurzaamheidsdoelen nastreven en bereid zijn om samen te zoeken naar de beste oplossingen.
Traditionele aanbestedingsvormen waarbij de laagste prijs wint, passen niet bij duurzame bouwprojecten. Je hebt vormen nodig waarbij partijen worden beloond voor innovatie en samenwerking. Bouwteams, allianties en andere samenwerkingsvormen winnen daarom aan populariteit.
In EMVI-aanbestedingen krijgen samenwerkingsaspecten steeds meer gewicht. Opdrachtgevers willen weten hoe je gaat samenwerken, hoe je risico’s deelt en hoe je gezamenlijk gaat innoveren. Dit vraagt om andere competenties dan traditioneel aanbesteden: communicatievaardigheden, vertrouwensopbouw en het vermogen om win-win-situaties te creëren.
Jouw volgende stap naar duurzamer bouwen
Deze zeven trends laten zien dat duurzaamheid de bouwsector fundamenteel verandert. Het gaat niet alleen om andere materialen of technieken, maar om een andere manier van werken waarbij samenwerking, innovatie en levenscyclus-denken centraal staan.
Voor infra-professionals betekent dit dat je moet investeren in nieuwe kennis en vaardigheden. Technische expertise blijft belangrijk, maar communicatie- en samenwerkingsvaardigheden worden minstens zo relevant. Je moet kunnen schakelen tussen verschillende disciplines en stakeholders om tot de beste oplossingen te komen.
De transitie naar duurzaam bouwen biedt enorme kansen voor professionals die er klaar voor zijn. Projecten worden uitdagender en afwisselender, er komt meer ruimte voor creativiteit en innovatie, en je kunt echt bijdragen aan een betere toekomst. Bij Bouwmeesters vind je trainingen die je helpen om deze kansen te benutten en succesvol te zijn in de nieuwe manier van werken.
Welke van deze trends ga jij als eerste toepassen in je volgende project? Neem contact met ons op voor meer informatie over hoe wij je kunnen ondersteunen in de duurzame bouwpraktijk.
